Vrouwen kunnen ook leiden. Echt.
KayleeRosalina
In De Dans van Leiderschap Posted maart 05, 2020
‘Duh’, denk je hopelijk bij het lezen van de titel van dit stuk. ‘Natuurlijk kunnen vrouwen ook leiden.’ Als dat jouw reactie is: chapeau! Het bewustzijn is er al. En toch is het een belangrijk onderwerp om bij stil te staan. Want zo vanzelfsprekend vrouwelijk leiderschap nog niet.
Op de dansvloer zie ik de laatste tijd steeds meer dames die niet alleen volgen, maar ook kunnen leiden. Het gebeurt (nog) niet in grote getallen, maar je ziet het wel steeds vaker. Volgens mij komt het door twee redenen. Ten eerste is soms de verhouding mannen/vrouwen een beetje scheef. Als je dan kunt leiden, kun je in ieder geval dansen. Daarnaast is het fijne bij leiden dat je zelf creatief mag zijn. Je interpreteert de muziek en maakt ter plekke een choreografie. Dat geeft je dus meer creatieve vrijheid dan wanneer je volgt.
Leiderschap associëren we met mannelijkheid
Het lesgeven aan beginners vind ik prachtig. Het is mooi om mensen hun eerste danspasjes te laten maken. En als mensen met hun eigen partner komen, gaat het op het begin vaak gepaard met wat verwijten over en weer (geen zorgen, het wordt nooit heel serieus). Uitspraken als “je moet wel volgen” en “ik snap niks van wat je doet”, zijn me niet onbekend. En vaak zit er in een groep toch wel één vrouw die moeite heeft met het idee dat ze ‘moet’ volgen. In Nederland zijn vrouwen – in mijn ervaring – zelfstandig en onafhankelijk. Soms is dat moeilijk te rijmen met het ‘moeten’ volgen. En toch zie je op de dansvloer dat de man meestal leidt. Dat is niet gek. Leiderschap associëren we al eeuwen met mannelijkheid. Onbewust hebben we een voorkeur voor mannelijke leiders. Sterker nog, we associëren leiderschap over het algemeen met een heel specifiek type man: wit, fysiek gezond, een ‘goede’ socio-economische achtergrond. En dans (salsa, bachata, kizomba) is in iedergeval in die genderrollen vrij traditioneel.
Net als Nederlandse organisaties, blijkbaar. Want volgens Eurostat hebben wij met 29% een beschamend laag aantal vrouwen in managerspositie (oké, dat ‘beschamend’ heb ik er zelf aan toegevoegd).
Verwar associatie niet met kunde
Wanneer we het hebben over leiderschap is het belangrijk om te beseffen dat hoe onze leiders gekozen worden vaak meer te maken heeft met associatie dan met talent of vaardigheden. In ons taalgebruik hebben we het vaak over ‘sterke leiders’ en we vinden dat leiders onder andere daadkrachtig moeten zijn en zelfverzekerd. Laten dit nou net eigenschappen zijn die we ook koppelen aan mannelijkheid.
Maar associaties en kunde hebben soms weinig met elkaar te maken. Zo legt wetenschapper Tomas Chamorro-Premuzic in zijn boek ‘Why do so many incompetent men become leaders? (and how to fix it)’ uit, dat leiders lang niet altijd worden gekozen op hun leiderschapsskills.
Net zoals in het dansen, is er op de werkvloer een groeiend aantal vrouwelijke leidinggevenden, hoewel we het streefcijfer nog lang niet gehaald hebben. Maar vergis je niet. We zijn onze onbewuste ideeën nog niet ontstegen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwelijke leidinggevenden structureel negatiever worden beoordeeld, ook al zijn er geen aanwijzingen dat zij objectief gezien ook minder goed zouden presteren.
Maar dames met leiderschapsambities en grootse plannen: no worries. Ik heb goed nieuws. De tijden veranderen. Organisaties veranderen. Op het moment maken veel organisaties vanwege groeiende complexiteit de overstap naar ander soort leiderschap: faciliterend leiderschap of situationeel leiderschap. Er zijn verschillende namen voor, maar in de kern komt het vaak op hetzelfde neer: leiderschap moet minder hierarchisch.
En laten we dat nou net associeren met vrouwelijkheid.
Dus zijn vrouwen dan betere leiders?
Op de middelbare school hield ik ooit een betoog getiteld: ‘Vrouwen zijn sterker dan mannen’. Het joeg de helft van de klas op de kast (ik zag een link XY chromosomen), maar ik verdiende er een 8 mee (dankuwel meneer van Pelt!). Nu ik wat ouder ben, ben ik ietsje genuanceerder. Dus nee, ik zou niet zeggen dat vrouwen per definitie betere leiders zijn dan mannen. Overigens is het ook niet de meest relevante vraag. Als je een slechte manager hebt – man of vrouw – maakt het niet meer uit of het een man of een vrouw is. Hetzelfde geldt voor op de dansvloer: als het niet klikt, dan klikt het niet. Dat kan bij zowel mannelijke als vrouwelijke leiders gebeuren.
That being said…
Vrouwelijk leiderschap (let op: mannen kunnen ook gedrag vertonen wat we zouden scharen onder vrouwelijk en vice versa) past bij hoe organisaties nu en in de toekomst ingericht zijn. Het past bij onze veranderende arbeidsmarkt en het is volgens velen het leiderschap wat we nodig hebben.
Terug naar vrouwelijk leiderschap op de dansvloer
Mogelijk zijn dit vooral mijn persoonlijke ervaringen – ik heb er immers geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan – maar ik voel op de dansvloer wel degelijk een verschil tussen vrouwelijk leiderschap en mannelijk leiderschap. De dames waar ik mee dans zijn in het leiden vaak minder dwingend en geven wat meer ruimte, letterlijk en figuurlijk.
Is dat beter? Niet per se. Is het slechter? Zeker niet!
Conclusie: meer vrouwelijk leiderschap
Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van de verschillende gezichten die leiderschap kan hebben. In dit geval heb ik het over vrouwelijk leiderschap, maar het geldt net zo goed voor leeftijd, culturele achtergrond, socio-economische achtergrond, fysieke gesteldheid, etc. Als we ons niet bewust zijn van onze onbewuste voorkeuren die niet meer zijn dan dat, lopen we een enorm veel talent en kunde mis. Op de dansvloer lopen we vast en zeker een hoop muzikaliteit, creativiteit en fantastische dansjes mis. Maar dat is nog te overzien. Moet je nagaan wat we allemaal mislopen op de arbeidsmarkt en in de maatschappij…
Lees verder
The Different Words we Use to Describe Male and Female Leaders
Incompetent Male Leaders: The case for talent over gender