Lezing: De Kleur van Kennis. Het belang van perspectief en representatie in het onderwijs.

KayleeRosalina

In Backstage Posted januari 30, 2021

Op vrijdag 29 januari 2021 was ik te gast bij de Universiteit van Humanistiek op de Dies. De Dies is de verjaardag van een organisatie. En dit jaar was het thema Diversiteit en Inclusie en ik was één van de gastsprekers!

In deze blog vertel ik je meer over de opdracht en over wat ik inhoudelijk verteld heb tijdens de lezing.

Hoe de opdracht bij mij binnenkwam

“Beste Kaylee […] Ik volg je al een tijdje met veel interesse op Instagram, en ik heb in juni een webinar bij je gevolgd. Ik denk dat jouw visie veel inspiratie kan bieden voor onze universiteit en daarom wil ik je namens de werkgroep vragen of jij wellicht […] een online workshop/lezing zou willen geven.”

Een uitgebreide mail van een student van de Universiteit van Humanistiek bereikte mijn mailbox. Een groep studenten zet zich daar in om er voor te zorgen dat de universiteit haar curriculum gaat dekoloniseren. De eerste stap die zij zetten was het analyseren van het curriculum en de auteurs die gelezen worden.

Dit zijn de mailtjes waar ik enorm blij van word. Ze laten zien hoe de beweging van de afgelopen maanden zaadjes heeft gepland die aan het ontkiemen zijn. Ook al hebben we een lange weg te gaan en is er nog een hoop werk te doen, aan initiatieven als deze zie je dat er stappen worden gezet. En dat gebeurt niet alleen aan de Universiteit van Humanistiek. Aan universiteiten en hbo’s verspreid over heel Nederland zie je groepen studenten en medewerkers die van binnenuit druk uitoefenen voor veranderingen in de instituties.

Hoe mooi dat ik hier een onderdeel van mag zijn!

De sessie met Anthony Pinn

De middag begon met een gesprek met Anthony Pinn; humanist en auteur van het boek ‘When Colorblindness Isn’t the Answer‘. Hij sprak over het belang van antiracisme in het onderwijs en vertelde ons hoe belangrijk het is om te beseffen dat ons onderwijs gestoeld is op jaren en jaren van racistische ideeën die je niet zomaar even eruit krijgt. Dat vraagt om bewust werk. Hij benadrukte hoe belangrijk het is dat universiteiten zichzelf de vraag stellen: “how have we benefitted from disregarding others?”.

Dat we constant bewust moeten zijn van onze eigen rol en ideeën, bleek voor mij uit één van de vragen die tijdens zijn verhaal in de chat werd gesteld. Een van de andere workshopleiders vroeg zich af: “Why do you specifically focus on anti-black racism instead of the more general ‘racism’?”

Anti-zwart racisme

Het is een vraag die ik vaker hoor en die Anthony Pinn heel terecht vergeleek met de discussie over Black Lives Matter versus All Lives Matter. Niet gek dat de vraag gesteld wordt, want racisme is altijd fout. Om te begrijpen waarom antiracisme werk soms de nadruk legt op anti-zwart racisme, moet je je er in verdiepen. Maar ik kan de gedachten in mijn hoofd niet tegenhouden dat iemand die een workshop of lezing geeft over racisme, dat toch wel zou moeten weten.

Het raakt aan de discussie over wie er wel of niet ‘mag’ spreken over racisme. Met White Fragility van Robin Diangelo als een goed voorbeeld. Monique Melton of @MoeMotivate is een activist die hier een sterke mening over heeft, als je daar meer over wil leren.

Goed, ik dwaal af.

De Dies

Ik ga je meenemen in (een deel) van de inhoud van de lezing die ik gaf tijdens de Dies. En om je even een echt goed beeld te geven van hoe dat er backstage aan toe ging: alles ging even mis.

De organisatie was perfect. Ik had van tevoren precies alle info doorgekregen en we hadden de dag ervoor geoefend met de Zoom technologie. Helemaal prima. Eén van de studenten die me had gevraagd zou mijn co-host zijn, zodat we beiden alle rechten hadden in ‘onze’ breakoutroom.

Helaas ging het op de dag zelf mis en was ik om de een of andere reden geen host, waardoor ik mijn PowerPoint niet kon delen. En dat betekent: schakelen. Starten zonder PowerPoint en improviseren. Het was chaos in mijn hoofd, maar ik hoorde dat mijn verhaal nog steeds helder was en prima te volgen was. Gelukkig. En dit hoort erbij. Soms lopen lezingen, workshops en trainingen precies anders dan verwacht. Daarmee omgaan is part of the job.

De Kleur van Kennis

Mijn lezing begon met een video. Een video van Chimamanda Ngozi Adichie die geïnterviewd werd door een Franse journalist. De journalist stelde haar twee vragen: “Do people read your books in Nigeria?” en “Are there bookshops in Nigeria?”.

Het publiek heeft duidelijk door hoe ongepast deze vraag is en laat dat ook zeker horen. Interessant feitje: even later in het gesprek krijgt Adichie te horen dat de Franse minister die aanwezig was, is vertrokken nadat Adichie zich kritisch uitsprak over Frankrijk.

Twee belangrijke aspecten

Uit deze uitspraken maak ik twee belangrijke aspecten: 1) hoeveel belang we hechten aan boeken en kennis die is opgeschreven, en 2) hoe diepgeworteld het beeld is van Afrika als ‘onderontwikkeld’. Onderontwikkeld tussen aanhalingstekens, want ik vind Afrika niet onderontwikkeld (Africa is not underdeveloped, its overexploited).

Het eerste aspect gaat over de vraag: wat zien we als echte en valide kennis? Met in het achterhoofd dat onze curricula voornamelijk bestaan uit geschreven teksten. De tweede gaat over wie we zien als houders van echte en valide kennis. Oftewel: dit is een epistemologisch vraagstuk waar we het eigenlijk over hebben. En dat brengt me als onderwijskundige bij leertheorieën.

Sociaal constructivisme

We maken op het moment veel gebruik van de sociaal constructivistische leertheorie. Een theorie die er op gestoeld is dat kennis ontstaat doordat we deze samen construeren. Kennis is dus pas kennis wanneer het wordt geïnterpreteerd. En dat interpreteren doe je vanuit je eigen frame wat beïnvloed wordt door alle kenmerken die jou jij maken: je culturele achtergrond, je ervaringen, je leeftijd, je gender, je ability of disability.

Kennis is gekleurd

Als kennis pas kennis wordt wanneer deze geïntepreteerd wordt, betekent het dat kennis gekleurd is en dus niet neutraal.

Dit is heel erg belangrijk om te beseffen voor het onderwijs. Want als kennis niet objectief is, hoe kunnen we onze studenten dan ‘het juiste’ aanleren? Daar is eigenlijk maar één oplossing voor. Je ‘moet’ verschillende perspectieven bij elkaar brengen om een completer beeld te scheppen.

Aangezien we blinden vlekken hebben als we alleen maar kijken vanuit ons eigen frame, is het bij elkaar brengen van verschillende perspectieven een essentieel en actief proces.

4 Belangrijke inzichten over onderwijs

Met dank aan de lezing van Eddie Denessen bij Radboud Reflects deelde ik vier inzichten die we niet mogen vergeten over het onderwijs: 1) onderwijs produceert ongelijkheid, 2) onderwijs maakt ongelijkheid ongedaan, 3) onderwijs legitimeert ongelijkheid en 4) onderwijs reproduceert ongelijkheid. Deze inzichten zijn allemaal tegelijkertijd waar. En het onderwijs speelt draagt altijd een bijdrage op één of meer van deze punten. Neutraliteit, bestaat dus ook hier niet.

Onderwijs kan dus bijdragen aan de ongelijkheid in de maatschappij, of kan het tegengaan. Representatie speelt daarin een essentiele rol.

Een gebrek aan representatie (in het curriculum), leidt tot het idee dat gemarginaliseerde groepen minder waardevolle kennis hebben. Dat leidt weer tot een scheef beeld van de realiteit.

Conclusie

Ik cirkelde terug naar de vraag waar de lezing mee begon: “Are there bookshops in Nigeria?” en eindigde met de volgende conclusie:

1) Aangezien we zoveel belang hechten aan het geschreven woord en als we erkennen dat kennis samen geconstrueerd wordt, is het essentieel dat we een verscheidenheid aan perspectieven opnemen in onze curricula.

2) Als we het eens zijn dat onderwijs een wapen moet zijn tegen ongelijkheid; is het essentieel dat we gemarginaliseerde groepen representeren. Zodat we die kennis, ook meer kunnen gaan waarderen.