Frantz Fanon en het idee van epidermalization (in plaats van internalization)

KayleeRosalina

In Backstage Posted mei 01, 2021

Wat een geweldig nieuws ontving ik gisteren in mijn mail! Na een wachttijd van een paar maanden kwam eindelijk het verlossende antwoord binnen: ik ben toegelaten aan de University of Edinburgh voor de Master Social Justice and Community Action. Na vier jaar aan het werk te zijn en mijn werk steeds meer richting sociaal-maatschappelijke onderwerpen te sturen, kreeg ik de behoefte aan een stevigere kennisbodem. Op het gebied van Diversiteit & Inclusie zie je de laatste tijd grote ontwikkelingen. Maar er zit ook een keerzijde aan: in veel gevallen zie ik dat de professionals die zich met het onderwerp bezig zijn, daar in zijn gerold. Daardoor ontstaan er echokamers, waar soms de solide basis mist. In mijn werk vind ik het altijd belangrijk om onderbouwd te zijn en genuanceerd. Dus het was tijd, om weer terug naar school te gaan.

Hier, in mijn backstage omgeving, deel ik de inzichten met je die ik op doe tijdens de master. En eigenlijk al voorafgaand aan de master. Want stiekem ben ik al begonnen met het bestuderen van de literatuur, zodat ik de werkdruk kan verspreiden. En, omdat ik er gewoon al heel veel zin in heb!

Daar gaan we!

Black Skin, White Masks

Het eerste vak dat ik ga volgen heet Theories and Politics of Social Justice. Op de literatuurlijst staat het boek Black Skin, White Masks van Frantz Fanon uit 1952(!). Een oud, oud boek dus. Wat het overigens enorm interessant maakt. Terwijl ik het lees merk ik hoe de wereld ondertussen veranderd is Fanon benadrukt meerdere keren hoe goed hij beseft dat de lezer – zwart of wit – zich mogelijk enorm aangevallen voelt door de woorden die hij schrijft. Woorden die we nu door de afgelopen vijf jaar al wat beter kunnen ontvangen, denk ik. Fanon is een Frans-Martikaanse (dus Carribische) psychiator, filosoof en revolutionair. Zijn werk draait om postkolonialisme en hij reflecteert in dit boek op de (inferieure) positie van de zwarte mens.

Epidermalization versus internalization

We kwamen met z’n allen het woord het afgelopen jaar regelmatig tegen: geïnternaliseerd racisme. Het viel me dan ook meteen op toen ik las dat Fanon eigenlijk een ander woord beter vindt: epidermalization.

If there is an inferiority complex, it is the outcome of a double process:

– primarily, economic;

– subsequently, the internalization – or, better, the epidermalization – of this inferiority

Fanon, p. 13

Epidermalization. Ik moest echt even opzoeken wat Fanon daarmee kon bedoelen. Want het is een woord dat je alleen in de medische wereld tegenkomt. En heel eerlijk: die medische termen vind ik maar lastig te ontcijferen. Wat me duidelijk werd, is dat epidermalization verwijst naar de opperhuid. Maar, gelukkig was daar youtube! Want door deze video werd het me duidelijk wat Fanon precies bedoelde. Met het woord epidermalization bedoelt hij het proces waarin de huid de identiteit wordt. Het gaat dan dus om het proces waarin de kleur van je huid bepaalt wie jij bent als mens (de internalisering van inferioriteit). En precies dat is het doel van racisme.

Voor mijn gevoel geeft de term epidermalization nog net wat beter weer hoe racisme werkt. En nu ga ik even filosofisch reflecteren op de woorden hoor, misschien heb je zelf een andere interpretatie daarvan. Maar internalisering, als ik er echt goed over nadenk, legt de actie bij het individu. Een persoon internaliseert het idee dat sommige kleuren meer waard zijn dan andere (en onderdrukt daarmee zichzelf).

Epidermalization legt eigenlijk uit dat de wereld heeft bepaald dat sommige kleuren meer waard zijn dan andere. Het individu accepteert dat gegeven (want epidermalization suggereert dat het een gegeven is) en internaliseert daarmee de inferioriteit.

Taal is essentieel

Potato-potato (fonetisch: poteeto, potaato), denk je misschien. Want what’s in the word? Nou, heel veel volgens Fanon. Zeker als het gaat over onderdrukking liberation.

Every colonized people – in other words, every people in whose soul an inferiority complex has been created by the death and buriual of its local cultural originality – finds itself face to face with the language of the civilizing nation; that is, with the culture of the mother country. The colonized is elevated above his jungle status in proportion to his adoption of the mother country’s cultural standards. He becomes whiter as he renounces his blackness, his jungle.

Fanon, p. 18

Taal is een wapen. In onze woorden verbergen we overtuigingen en die overtuigingen poneren we telkens als de waarheid. Elke keer als we die woorden uitspreken. Internalisering legt de actie bij de persoon. In dit geval, de onderdrukte persoon. Epidermalization legt de nadruk op de overtuigingen die de maatschappij als geheel heeft over huidskleur.

En nu?

Betekent dit ik voortaan overal epidermalization ga gebruiken in plaats van internalisering? Nee. Het betekent wel dat ik me een stuk bewuster ben geworden van de macht van het woord internalisering. En wanneer ik het gebruik, in mijn trainingen, teksten of workshops, zal ik veel bewuster stil staan bij de betekenis. En waar nodig, zal ik dat ook delen met mijn publiek.